U bellu ghjocu. I zitelli di tuttu u mondu, da e favele di Rio à i paesi pulverosi di l'Africa, ghjucanu à u football religiosamente.
A finale di a Champions League in u 2013 hà attiratu 360 milioni di telespettatori urlanti mentre chì 1 millione di persone stupente anu vistu a finale di a Cuppa di u Mondu in u 2014.
Chjaramente, u football hè un fenomenu glubale è hè prubabile solu di diventà sempre più grande chì l'Internet è e rete suciale facenu più faciule per e persone di e diverse parte di u mondu di fighjà partite.
Allora chì hà inventatu u football? A visione cumuna hè chì u football sia statu inventatu in Inghilterra, affinchendu a primura in u XIX Seculu.
Tuttavia, ci sò dichjarazioni chì sò stati i Scozzesi à inventà u football cum'è a cunniscimu, è ancu i Cinesi credendu ancu ch'elli anu avutu un rolu integrale in a nascita di u ghjocu.
Dunque investigemu solu quellu chì hà inventatu u ballu.
Tempi antichi
Certi anu dichjaratu chì u football data di u 2500 a.C. cù i Grechi, l'Egiziani, i Cinesi è i Rumani chì avianu tutti fattu un ghjocu chì implicava una palla è pedi.
Di questi ghjochi antichi, u più pertinente per u football in a so incarnazione moderna hè un ghjocu cinese chjamatu Tsu-Chu chì significa 'calcia a palla', cù registri datati di a dinastia Han, 206 a.C. - 220 d.C.
U ghjocu implicava calcià una piccula palla di coghju in una rete stesa trà dui pali di bambù. Usà a manu era permessu ma u pede è altre parti di u corpu eranu permesse.
Ci era una differenza cruciale: in Tsu-Chu u scopu appesu à circa 30 metri da u scopu.
I Giappunesi, i Nativi Americani è l'Australiani Indigeni anu fattu tutti ghjochi chì si sò centrati annantu à i pedi.
I Cinese anu avutu un rolu in a crescita di u football (Immagine: AFP)
Arricu VIII pussidia un coppiu di scarpi di football (Immagine: Getty Images)
i migliori telefoni Samsung 2020
U football pupulare
U football pupulare hà iniziatu in Inghilterra in u 18u è 19u seculu è si hè ancu spartu in altri paesi cum'è a Francia.
Era ghjucatu da un gran numaru di persone è i scopi eranu quant'è trè chilometri di distanza.
L'ughjettu di u ghjocu era di cunduce una palla, di solitu a vescica di un porcu, finu à un scopu, è puderia esse calciutu, lanciatu o purtatu. Inutile, u ghjocu era estremamente viulente è calcià un ghjucatore avversariu in i stinchi era una tattica legittima - ùn importa micca quantu sò stati da u ballu.
Tuttavia, cume a Gran Bretagna hè diventata sempre più industrializata è u football folk capitalistu hè diventatu menu pupulare, postu chì a ghjente si trasferì in e zone urbane.
Cartolina vintage chì illustra un'impressione artistica di & Apos; Football anticu in u XIV seculu & apos; (Immagine: Popperfoto)
U football pupulare si modernizza
Hè in e scole publiche di l'Inghilterra chì u football hà iniziatu à mudernizassi.
Dancing on ice lineup 2014
E mani eranu sempre permesse, ma i porti è e tattiche sò state introdotte è i forti attacchi sò stati pruibiti. E restrizioni spaziali sò state cuncipite ancu.
I club di football emergenu in u XIX Seculu ma alcune incarnazioni di u ghjocu s'assumigliavanu sempre à u rugby più cà u football mudernu. E scole anu cuminciatu à ghjucà unu contr'à l'altru, ma u 'scintillu' viulente hè statu mal vista solu quandu u ghjucatore era tenutu.
Hè in e scole publiche cum'è Eton chì u football hà iniziatu à mudernizassi (Immagine: Editore di Universal Images Group)
A creazione di a FA
L'Associu Football (FA) hè stata furmata u 26 d'ottobre 1863.
Volenu riunisce i sfarenti codici è sistemi aduprati in tuttu u paese è chì manighjà a palla, shin-kicking è tripping sò stati proscritti.
Più club aghjunghjenu a FA finu à chì u numeru righjunghji 128 da u 1887. in u 1872 hè ghjucatu u primu ghjocu FA Cup è da l'anni 1870 i ghjucatori sò stati pagati da i so club.
A Lega di Football Inglese hè stata furmata in u 1888 da allora u direttore di Villa William McGregor.
I ghjucatori in lotta per a palla in un rusciu, 1926 (Immagine: Archive Hulton)
Influenza scuzzese
Certi in Scozia riclamanu chì in realtà hè u Scozzese chì hà furmatu u football cum'è a cunniscimu oghje. I giovani di u Perthshire è di i Highlands si riunìanu à Queen's Park in Glasgow in u 1867.
Anu ottenutu una copia di i FA è modificati, introducendu una sutile miscela di passaghju è dribbling chì cuntrastava cù l'approcciu più brutale di l'Inghilterra di 'testa in giù'.
I Scuzzesi eranu più chjucu cà u so omologu inglese è cusì sviluppati passendu cum'è un modu per eludà u prublema di a so statura diminuita.
Sia l'intruduzione di un novu elementu in u ghjocu pò esse rivendicata cum'è inventà u football hè in discussione.
I vincitori di a FA Cup scozzese, 1888 (Immagine: Archive Hulton)
U football diventa glubale
U football hà cuminciatu à sparghje si in altre parte di u mondu rapidamenti: l'Olanda è a Danimarca in u 1889, l'Argentina in u 1893, u Cile in u 1895, a Svizzera è a Belgica in u 1895, l'Italia in u 1898, è assai altri lochi.
A Federazione Internaziunale di Football Association (FIFA) hè stata furmata in Parigi in u 1904 cù sette membri. In 1930 a prima Cuppa di u Mondu FIFA si hè tenuta in Uruguay. U restu, cumu si dice, era storia.
Bobby Moore celebrendu a vittoria di a Cuppa di u Mondu per l'Inghilterra (Immagine: )
Cunclusione
Cum'è cù a maiò parte di e cose in a vita, a storia di u football hè longa, è piena di alti è bassi è di parechje influenze diverse.
I Cinesi anu una rivendicazione, cum'è l'Scuzzesi, ma pare chì l'Inglesi anu avutu a influenza più forte nantu à a nascita di u football.
In ogni casu, ti lasceraghju decide.